۱- په هغه صورت کې چې دين ته خطر وي د کفري هيواد څخه اسلامې خاورې ته هجرت کول .
۲- د مسلمانانو نصرت او کومک کول په نفس ، مال ، ژبه او قلم سره .
[وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ] (ابتوبة :۷۱).
ژباړه : او مؤمنان سړي او مؤمنانې ښځې ځينې د ځينو نورو دوستان دي .
[وَإِنْ اسْتَنصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ] (الأنفال :۷۲).
ژباړه: او كه چېرې دوى له تاسو نه په دین كې مرسته وغواړي، نو پر تاسو باندې مدد كول لازم دي، مګر د هغه (كافر) قوم په خلاف نه چې ستاسو او د هغوى په مینځ كې معاهده وي او الله هغو كارونو لره چې تاسو يې كوئ؛ ښه لیدونكى دى.
۳- د هغوی په خوشحالۍ باندې خوښحالي او په غم او درد باندې دردمن او غمجن کېدل .
«مَثَلُ الْمُؤْمِنِينَ فِي تَوَادِّهِمْ وَتَرَاحُمِهِمْ وَتَعَاطُفِهِمْ مَثَلُ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَكَى مِنْهُ عُضْوٌ تَدَاعَى لَهُ سَائِرُ الْجَسَدِ بالْحُمَّى والسَّهَرِ » (مسلم) .
۴- څه چې ځان ته خوښوې بل مؤمن ته به يې هم خوښوې .
«لاَ يُؤْمِنُ أَحَدَكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيْهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ» (متفق عليه)
ژباړه: له تاسې څخه څوک کامل مؤمن نشي کيدای تر څو چې څه شی چه د خپل ځان لپاره خوښوي هغه د خپل ورور لپاره هم خوښ کړي .
۵- د هغوی سره ورورولي او محبت کول ، د هغوی د نفس ، مال او آبرو او عزت احرام .
رسول اكرم صلی الله عليه وسلم فرمايل: «لاَ تَحَاسَدُوا، وَلاَ تَنَاجَشُوا، وَلاَ تَبَاغَضُوا، وَلاَ تَدَابَرُوا، وَلاَ يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ، وَكُونُوا عِبَادَ اللهِ إِخْوَاناً، الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ: لاَ يَظْلِمُهُ، وَلاَ يَخْذُلُهُ، وَلاَ يَكْذِبُهُ، وَلاَ يَحْقِرُهُ، التَّقْوَى ههُنَا -وَيُشِيرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ- بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ: دَمُهُ، وَمَالُهُ، وَعِرْضُهُ (رواه مسلم).
ژباړه: تاسو يو بل سره حسد او کينه مه کوﺉ (ځکه چه حسد نيکي له مينځه وړي ) او يو بل ته په زيان اړولو کې سازش مه کوئ ، او يو د بل سره بغض مه ساتئ او يو د بل نه مخ مه اړوﺉ او د يو بل په سودا کې مداخله مه کوﺉ .
شئ د الله تعالی خالص بندګان پخپلو کې سره وروڼه جوړ شئ، يو مسلمان د بل مسلمان ورور دی ، نه به پرې ظلم کوي ، او نه به ورته په سپک نظر ګوري ، او نه درواغ خبره پسې تړي ، او نه به يې رسوا کوي، تقوا دلته (په زړه کې ) ده . (راوي وايي ) نبی کريم صلی الله عليه وسلم خپلې سينې ته دری ځله اشاره وکړه .
د مسلمان د پاره دا ډیره بده خبره ده چې دی خپل مسلمان ورور سپک وګني . یو مسلمان ته د بل مسلمان وينه تويول ، د هغه مال خوړل او دهغه عزت له منځه وړل حرام دي .
۶- هغوی ته نصيحت او په نيکو کارونو أمر او له بدو کارونو څخه منع کول
[وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ] (التوبه:۷۱).
ژباړه : او مؤمنان سړي او مؤمنانې ښځې ځينې د ځينو نورو دوستان دي امر کوي په نيکی او له بدليو نه خلک منع کوي .
۷- د هغوی سره په آسانۍ او سختۍ دواړو کې اوسېدل .
داسې نه لکه منافقان چې په آسانۍ کې له مسلمانانو سره وي او په تکليف او سختۍ کې هغوی يوازې پرېږدي .
۸- د هغوی د غيبت، بدګمانۍ څخه پرهيز کول .
هغوی په ښو او احترامانه الفاظو بلل ، له بدو الفاظو څخه پرهيز کول ،لقوله سبحانه وتعالی :[ وَلا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ] () .
له بد ګمانی څخه پرهيز کول ، لقوله سبحانه تعالی: يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنْ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ .
له هغوی له تجسس او غيبت څخه پرهيز کول : وَلا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً (الحجرات : ۱۱-۱۲).
۹- د هغوی حقوق پر ځای کول ، لکه : نورو ته سلام اچول ، او د نورو سلام ته ځواب ورکول ، د دعوت قبلول ، د مريض پوښتنه کول ، نورو ته ضرر نه رسول ، د مسلمان په جنازه کې ګډون کول ، د هغه احتياج پوره کول ، د لويانو احترام او پر وړو شفقت کول او داسې نور.
۱۰- هغوی ته دعا کول او د هغوی لپاره بښنه غوښتل .
الله سبحانه وتعالی فرمايي: [وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ] (محمد19).
ژباړه: او د خپلې ګناه مغفرت وغواړه او د مومنو سړیو او مومنو ښځو لپاره هم.
وقال سبحانه :[ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ ].(الحشر 10).
ژباړه: اى زمونږه ربه! ته مونږ ته مغفرت وكړه او زمونږ هغو وروڼو ته چې زمونږ نه يې په ایمان سره سبقت (او ړومبى والى) كړى دى.
آن لاين اسلامي لارښود