مضارع هغه فعل دی چې په حال يا راتلونکي وخت کې د يوه کار په کولو دلالت کوي لکه :تذهب( ته ځې) ، يکتب ( هغه ليکل کوي ) ،سيأکتب ( ژر ده چې هغه به ليکل وکړي) .
د فعل مضارع علايم :
مضارع هغه فعل دی چې سين او سوف او همدارنګه د أتين (أ، ت ، ي ، ن ) توري او د (لم) توری قبلوي لکه :
أکل (متکلم) ، تکل (مخاطب ) نکل (جمع ) ، يکل (غايب) .
که و غواړو ماضي کلمه په مضارع واړوو د کلمې په سر کې د أتين حروف علاوه کوو:
(فرح) يوه ماضي کلمه چې په لاندې ډول پر مضارع کلمه بدليږي :
۱- که همزه ور باندې داخله کړو (أفرح) به شي د متکلم مذکر واحد لپاره به شي .
۲- که تاء ور باندې داخله کړو (تفرح) به شي د مخاطب مذکر واحد لپاره به شي .
۳- که ياء ور باندې داخله کړو (يفرح) به شي د غائب مذکر واحد لپاره به شي .
۴- که ن ور باندې داخل کړو (نفرح) به شي د جمع مذکر د لپاره به شي .
مثالونه د مختلفو صېغو د پاره په لاندې ډول دي :
سين او سوف دواړه د مستقبل (راتوونکي ) زمانې لپاره استعماليږي چې سين د نږدې استقبال او سوف د لرې اسقبال لپاره استعماليږي .
http://www.halqat.com/Books-2-1.html
د (فرح) تصريف په فعل مضارع کې :
أنا أفرح نحن نفرح
أنتَ تفرح أنتما تفرحان
أنتِ تفرحين أنتما تفرحان
هو يفرح هما يفرحان
هي تفرح هما تفرحتا
نحن نفرح
أنتم تفرحون
أنتن تفرحن
هم يفرحون
هن تفرحون
د (قال) فعل تصريف په مضارع کې :
أنا أقول نحن نقول
أنتَ تقول أنتما تقولان
أنتِ تقولين أنتما تقولان
هو يقول هما يقلان
هي تقول هما تقلان
نحن نقول
أنتم تقولون
أنتن تقلن
هم يقلون
هن يقلن
د (وصل) فعل تصريف په مضارع کې :
د (وصل) فعل صيغې په مضارع کې د مفرد ، مثنی او جمع لپاره :
مفرد |
مثنی |
جمع |
|
متکلم |
أنا أصلِ |
نحن نصِل |
نحن نصِل |
مخاطب – نارينه |
انتَ تصِل |
أنتما تصِلان |
أنتم تصِلون |
مخاطبه – ښځينه |
أنتِ تصِلين |
أنتما تصِلان |
أنتن تصِلن |
غائب |
هو يصِل |
هما يصِلان |
هم يصِلن |
غائبه |
هی تصِل |
هما تصِلان |
هنَّ يصِلن |
د مضارع فعل حالتونه :
د مضارع فعل ځنې خاص حالتونه لري چې په لاندې ډول دي :
۱- مضارع فعل د حال او آينده تر مينځ شريک دی .
۲- مثبت دی .
۳- د خبر معنی لري چې د څه شي په باره کې خبر ورکوي .
۴- مرفوع دی .
اول حالت د حال او مستقبل (آينده ) فعل :
د مضارع فعل د حال او راتلوونکې زمانې تر مينځ مشترک دی .
که وغواړو يوازې د حال معنی ورکړي يو مفتوح (زور) واله لام د کلمې په سر کې علاوه کوو لکه :
احمد يکتب ( احمد ليکل کوي ) = احد لَيَکتب ( احمد همدا اوس په ليکلو مشغول دی ) .
او که و غواړو يوازې د مستقبل معنی ورکړي (سين ) يا (سوف) د کلمې په سر کې زياتوو لکه :
احمد سَيَکتب ( احمد به ژر تر ژره ليکل وکړي) .
احمد سَوف يکتب ( کيدای شي احمد وروسته ليکل وکړي ) .
د سين او سوف تر مينځ دا فرق دی چې سين د نږدې آينده او سوف د لرې آينده د پاره کارول کيږي .
دوهم حالت – مضارع منفي :
د مضارع فعل مثبت دی ، که وغواړو هغه په منفي بدل کړو د کلمې په سر کې د نفی حروف را وړو چې عبارت دي له : (ما) او (لا) څخه لکه : ينصر ( مدد کوي ) = لاينصر ( مدد نه کوي ) يَضحک ( خاندي ) = مايَضحک ( نه خاوندي ) .
دريم حالت استفهامي مضارع :
د مضارع فعل خبر ورکوي که وغواړو هغه د سوال په شکل جوړ کړو نو د کلمې په سر کې د سواليه حروف چې عبارت دي له : أ ( آيا ) او هل ( آيا ) د کلمې په سر کې زياتوو لکه :
يَعلم ( پوهيږي ) = أيَعلم ( آيا پوهيږي؟ ) .
يکتب ( ليکل کوي ) = هل يکتب ( آيا ليکل کوي ؟) .
څلورم حالت منصوب فعل :
د مضارع فعل په اصل کې مرفوع دی .
د نصب حروف دا دي : ان ، لن ، کی ، اذن
ان ( دا چې ) = ان يکتب ( دا چې وليکي ) .
لن ( هيڅکله ) = لن ينصر ( هيڅکله مدد نه کوي ) .
کی ( لپاره ددې )= کی يخرج ( لپاره ددې چې را ووځي ) .
اذن ( په دې وخت کې ) =اذن يخرج ( په دې وخت کې چې را ووځي .
د مضارع د نصب مفصل بيان به ان شآء الله په نحوه کې راشي .
تمرين
۱- لاندې افعال مضارع ته واړوئ :
لَعِبَ سَكَتَ أَكَلَ شَرِبَ جَلَسَ
إِنْتَبَهَ كَتَبَ أَدَّبَ مَرَّنَ فَهِمَ
إسْتَفْهَمَ هَاجَرَ سَمِعَ خَبَّرَ تَقَدَّمَ
۲- د “كتب” فعل لپاره د مضارع صيغې وليکئ ؟
۳- لاندې افعال ماضی ته واړوئ :
تَفْهَمُ – تأکل – يذهب – يصبر – أستيقظ – أکتب
آن لاين اسلامي لارښود
www.dawat610.com