عول په لغت کې ظلم او تنګولو ته وايي او عول په اصطلاح کې د ټاکل شویو برخو په مجموع کې زياتوالي ته عول وايي . د وارثانو د برخو اصلي مسئله دری حالت لري .
۱- فريضه عادله : چې برخې د اصلي مسئلې سره مساوي وي .
۲- فريضه عائله : چې برخې د اصلي مسئلې څخه زياتې وي (عول ) .
۳- فريضه ناقصه : چې برخې د اصلي مسئلې څخه کمې وي (رد ) .
که په مسئله کې د خاوند د پاره ۱/۲ حصه او د خويندو لپاره ۲/۳ حصه ولرو نو دا مساوي نه تقسيميږي ، که د يو حصه پوره کړو د بل کميږي نو په دې صورت کې اصل مسئله زياتيږي او برخو په نسبت کې لږوالي مينځته راځي .
په پورته مسئله کې اصل مسئله ۶ راځي خو د ۶ پر ځای ۷ نيول کيږي .
۶ په ۷ سره او ۸ په ۹ سره او ۹ په ۱۰ سره ۱۲ په ۱۳ سره او ۱۵ په ۱۷ سره عول کيږي .
مثال :
په لاندې مسئله کې ليدل کيږي چې د مسئلې اصل د 6 عدد راځي مګر کله چې د وارثانو برخي جمع کړو (3+3+1=7) چې د 7 عدد راځي پس ددې مسئلې لپاره اصل د مسئلې 7 عدد نه 6
x6 7 |
تشريح |
||
1/2 |
خاوند |
6(1/2)=3 |
په هغه صورت چې مړی اولاد ونلري |
1/2 |
خور |
6(1/2)=3 |
په هغه صورت کې چې يوازې يو خور وي |
1/6 |
د پلار خور |
6(1/6)=1 |
|
مثلاً که ترکه ۱۰۰۰ افغانۍ وي نو د هر وارث برخه : 1000/6=166.66
خاوند :166.66×3=500
خور : 166.66×3=500
د پلار خور ته څه نه پاتې کيږي .
چې دا ويش غلط شو بايد داسې شي : 1000/7=142.857
خاوند :142.857×3=428.571
خور : 142.857×3=428.571
د پلار خور : 142.85×1=142.857
جمع :428.571+428.571+142.857=1000