په مسلمان باندې د بل مسلمان ورور ډير حقونه دي چې ځنې واجب او ځنې مستحب دي .
ابی هریره رضی الله عنه وايي چې رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمايلي : «حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ خَمْسٌ : رَدُّ السَّلَامِ وَعِيَادَةُ الْمَرِيضِ وَاتِّبَاعُ الْجَنَائِزِ وَإِجَابَةُ الدَّعْوَةِ وَتَشْمِيتُ الْعَاطِسِ» ( رواه البخاري و مسلم ).
ژباړه : د مسلمان پر بل مسلمان باندې پنځه حقونه دي : د سلام ځواب ورکول ، د ناروغۍ پر مهال د هغه پوښتنه کول ، جنازې ته ورتلل ، او د هغه دعوت قبلول او د پرنجي ځواب ورکول .
او په بل حديث شريف کې راغلي : « إِذَا لَقِيتَهُ فَسَلِّمْ عَلَيْهِ وَإِذَا دَعَاكَ فَأَجِبْهُ وَإِذَا اسْتَنْصَحَكَ فَانْصَحْ لَهُ وَإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ اللَّهَ فَسَمِّتْهُ وَإِذَا مَرِضَ فَعُدْهُ وَإِذَا مَاتَ فَاتَّبِعْهُ» (رواه مسلم) :
ژباړه : کله چې له مسلمان سره مخامخ کيږې نو په هغه باندې سلام اچوه ، او کله چې تا ته دعوت درکوي هغه قبلوه او کله چې د تا څخه نصيحت غواړي نو هغه ته نصيحت کوه او کله چې هغه د پرنجي پر مهال الحمدلله ووايي نو ته یرحم الله وايه او کله چې ناروغ وي د هغه پوښتنې ته ورځه او کله چې وفات شي نو د هغه په جنازه کې شرکت کوه .
او نور حقونه يې دا دي :
۱– پر مونږ لازمه ده چې د بل سهوه او خطا عفوه کړو .
۲- د بل پر ژړا باندې د ترحم احساس او زړه سوی کول .
۳- د بل په عيب باندی پرده اچول .
۴- د امکان تر حده له بل مسلمان ورور څخه د غم او پريشانۍ لری کول او د هغی زړه ته خوشحالی او اطمنان ورکول .
۵- د مسلمان ورور د عذر منل .
۶- د نورو خيرخواه ووسو.
۷- د ټولوخلکو سره محبت کول .
۸- د مسلمان ورور په جنازه کې ګډون کول او پس له مرګه هغه ته د مغفرت دعا کول .
۹- په وعده وفا کول .
۱۰- د مريض پوښتنه کول .
۱۱- د هر مسلمان دعوت قبول .
۱۲- د بل هديه قبلول .
۱۳- نيکۍ ته په نيکۍ ځواب ورکول .
۱۴- د هغه د احسان او ښيګڼی احترام او مننه کول .
۱۵- د احتياج پر وخت کې لازمه مرسته .
۱۶- د بل په آرامۍ او هوسايې کې خلل نه جوړول .
۱۷- کوښښ وکړو د بل د اوږو بار ترې کوز کړو او خپله د بل د اږو بار جوړ نشو .
۱۸- څوک چې د خير خبرې کوي هغی ته غوږ نيول .
۱۹- که د چا لخوا کار را وسپارل شي دهغه په ښه شان په خپل وخت کارول .
۲۰- د پرنجی په وخت کې د الحمد لله ځواب په يرحمک الله ورکول .
۲۱- که کوم ورک شوی شی پيدا کړو دهغه خپل مالک ته سپارل .
۲۲- د بل خبرې ته نيک ځواب ورکول .
۲۳- د خلکو سره په نرمۍ او خوش اخلاقی سره مخامخ کيدل .
۲۴- له ټولو خلکو سره نيکی او احسان کول .
۲۵- که پر چا د کوم کس لخوا ظلم کيږي هغه له ظلم څخه خلاصول او د مظلوم حمايت کول .
۲۶- کوښش کول چې بل رسوا نه کړو .
۲۷- کوم شی چې ځان ته خوښوو د بل د پاره يې هم خوښ کړو .
۲۹- نورو ته سلام اچول ، او د نورو سلام ته ځواب ورکول .
۳۰- که له چا سره څه خفګان او دعوی وي تر دريو ورځو ذيات نشي او د دريو ورځو په د ننه کې خبرې کول .
۳۱- نورو سره کنه او حسد نه کول .
۳۲- پر نورو بد ګمانی نه کول .
۳۳- د لويانو احترام او پر وړو شفقت کول .
۳۴- که دؤ مسلمانانو په منځ کې جنجال وي د هغوی ترمنځ صلح کول.
۳۵- د بل غيبت نه کول .
۳۶- نورو ته ضرر نه رسول .
۳۷- د همسايه سره ښه سلوک کول .
۳۸- د مسلمان د امانت ساتل .
۳۹- د بل په غم او ښادۍ کې کډون کول .
(جنتی زيور حکيم الامت اشرف علی تهانوي )
و بالله توفيق
آن لاين اسلامي لارښود